Η Θεία Ε

Σάββατο, 24 Δεκεμβρίου 2011

Η Θεία Ε

νανθρώπηση και η πρόσβασή μας σ’ αυτή

Του ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΤΡΙΤΟΥ,
Κοσμήτορα Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Μέσα σ’ έναν κόσμο εσωτερικά διχασμένο και πνευματικά αλλοτριωμένο γιορτάζουμε για άλλη μια φορά τη σάρκωση του Λόγου, το μοναδικό και ανεπανάληπτο εκείνο γεγονός, που δίχασε την ανθρώπινη ιστορία και απετέλεσε την πλήρωση της πανανθρώπινης προσδοκίας για λυτρωμό.
Η Θεία Ενανθρώπηση είναι το μεγάλο μυστήριο της ιστορίας, που τερματίζει την μεταξύ του μεταφυσικού και ιστορικού υπάρχουσα διάσταση, συνοψίζει και ανακεφαλαιώνει τον πνευματικό βίο και αφυπνίζει τον ιστορικό χρόνο, δίνοντας σ’ αυτόν μεταφυσικές προεκτάσεις.
Με το γεγονός της εισβολής του Θείου στην ανθρώπινη ιστορία καταργείται η αλογία της... αμαρτίας, λογοποιείται ο φθαρμένος λογικά άνθρωπος, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις αποκαταστάσεως του «κατ’ εικόνα» και ανοίγει ο δρόμος για τη θέωση. Επί πλέον καταφάσκεται η ιστορία, η υλική πραγματικότητα και το ανθρώπινο πρόσωπο.
Το μυστήριο της Θείας Ενανθρωπήσεως, ως συγκατάβαση θεϊκή, έχει τεράστιες ανθρωπολογικές διαστάσεις, αφού ως κενωτική κίνηση της θείας αγάπης, σημαίνει πρόσληψη της ανθρωπίνης φύσεως με δυνατότητα αφθαρτοποιήσεως και καινοποιήσεώς της. Έπρεπε ο όλος άνθρωπος να προσληφθεί από το Θεό για να σωθεί, γιατί, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος «το γαρ απρόσληπτον και αθεράπευτον. Ο δε ήνωται τω Θεώ, τούτο και σώζεται».
Όπως τονίζεται στην υμνολογία των Χριστουγέννων «Θεός ανθρώποις εκ Παρθένου πεφανέρωται μορφωθείς το καθ’ ημάς και θεώσας το πρόσλημμα». Έτσι έχουμε θέωση του προσλήμματος, ανάταση της πεσμένης εικόνας και ανάπλαση του βροτείου γένους. Παράλληλα η κτίση επανέρχεται στο αΐδιο κάλλος της, η πολυθεΐα των ειδώλων καταργείται και ανατέλει σε ολόκληρο τον κόσμο «το φως το της γνώσεως».
Το μυστήριο των Χριστουγέννων, κατά το οποίο ο Λόγος του Θεού «μη εκστάς της φύσεως μετέσχε του ημετέρου φυράματος», ο ανθρώπινος λόγος μπορεί να το δει με δύο τρόπους, του παραλόγου και του παραδόξου. Αν το δεχθεί ως παράλογο παύει να το συζητάει, γιατί για το λόγο το παράλογο δεν αποτελεί καμιά κατηγορία. Άλλωστε ο λόγος δεν μπορεί να δεχθεί τέτοιες κατηγορίες απολυτότητας μέσα στην ιστορία. Αν το δει ως παράδοξο θα το δεχθεί ως μια τομή, ως ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός, ως ένα θαύμα που σπάζει τις κατηγορίες της ανθρωπίνης σκέψεως. Όπως παρατηρεί ο Ιερός Χρυσόστομος «ου κατά φύσιν γέγονε το πράγμα, αλλ’ υπέρ φύσιν το θαύμα· ήργησε γαρ η φύσις και ενήργησε του Δεσπότου το βούλημα».
Το μυστήριο των Χριστουγέννων δεν εκλογικεύεται, δεν αποδεικνύεται νοησιαρχικά, γιατί κάθε αναγκαστική απόδειξη βιάζει την ανθρώπινη ελευθερία, επιβάλλει την πίστη και την κάνει από γεγονός ελευθερίας εξαναγκασμό. Όπως αναγράφεται στους Αίνους της γιορτής «ου φέρει το μυστήριον έρευναν· πίστει μόνη, τούτο πάντες δοξάζομεν». Και σε άλλο σημείο «πεφανέρωται δε τα θαύματα τοις προσκυνούσι εν πίστει το μυστήριον».
Η πίστη ως το μεγάλο μεταφυσικό γεγονός της ψυχής υπερβαίνει την τάξη των αναγκαιοτήτων. Είναι μια προσωπική, αποκαλυπτική εμπειρία, που αφαιρεί κάθε απόδειξη, κάθε ενδιάμεσο, κάθε αφηρημένη έννοια για τον σαρκωμένο λόγο της Βηθλεέμ. Είναι η υπέρβαση της λογικής, που επιβάλλεται από την ίδια τη λογική όταν φθάνει στα όριά της. Δεν είναι λοιπόν οι αποδείξεις που χρειάζεται ο πιστός για να θεμελιώσει μέσα του την πίστη στο μυστήριο του σαρκωμένου Θεού, αλλά το άλμα της υπερβάσεως του εαυτού του, που βραβεύεται με τη δωρεά της πνευματικής εμπειρίας, η οποία στην προκειμένη περίπτωση είναι η μέθεξη στη βιωματική πληρότητα της Χριστουγεννιάτικης μυσταγωγίας.
Κάτω από αυτή την οπτική γωνία ο πιστός κλίνει το γόνυ της ψυχής και του σώματος, δοξολογεί και προσκυνά το μυστήριο. H μεγάλη επαγγελία για μας σήμερα είναι ότι μέσα στη γενική σύγχυση, τον πυρετό της ταχύτητας, της βίας και του παραλογισμού, υπάρχει ένας χώρος, όπου το μυστήριο του ανθρώπου μένει αναλλοίωτο και αυθεντικό, όπου ο άνθρωπος λάμπει σε όλο του το μεγαλείο. Είναι ο χώρος της Εκκλησίας, που είναι ο παρατεινόμενος στους αιώνες Χριστός, όπου δυό χιλιάδες χρόνια τώρα αποτελεί το χώρο της λυτρώσεως και της καταφάσεως της ανθρώπινης αξίας. Για να ανακαλύψουμε όμως το χαμένο αυτό θησαυρό, πρέπει να γίνουμε προσκυνητές. Να αναζητήσουμε μέσα στη νύχτα το δικό μας αστέρι. Να συντροφεύσουμε τους ποιμένες και τους μάγους στη δική τους πορεία για να βρούμε τον Μεγάλο Απόντα της ζωής μας, που θα μας λυτρώσει από το καθημερινό μαρτύριο της ψυχικής, ανεστιότητας και του εσωτερικού ανικανοποίητου, που θα μας δώσει πληρότητα και ποιότητα ζωής, σωστό, υπαρξιακό και μεταφυσικό, προσανατολισμο και πραγματική λύτρωση από τον πόνο και το θάνατο.