Η ίδρυση και το όνομα της Καστοριάς

Δευτέρα, 6 Δεκεμβρίου 2010

Η ίδρυση και το όνομα της Καστοριάς

Share3

Ο ιστορικός Προκόπιος χρονολογεί την ίδρυση της πόλης στα μέσα του 6ου αιώνα από τον Ιουστινιανό δίπλα στην λίμνη Καστοριά. Πιθανότατα, αρχικώς το όνομά της ήταν Ιουστινιανούπολη, χάριν του ιδρυτή της, γεγονός που συνέβαινε αρκετά συχνά κατά τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Εποχή (Κωνσταντινούπολη, Ανδριανούπολη, Μαξιμιανούπολη, Τραϊανούπολη, Νέα Ιουστινιανούπολη Κύπρου, Θεοδοσιούπολη). Οι ιστορικές συγκυρίες της εποχής επέβαλλαν τη δημιουργία ενός καλά οχυρωμένου οικισμού, που θα......
παρείχε τη σχετική ασφάλεια στους κατοίκους του. Στα τέλη του 4ου αι. κατέκλυσαν την βαλκανική χερσόνησο ορδές Βησιγότθων με προεξάρχοντα τον Αλάριχο, στα τέλη του 5ου αι. οι επιδρομές συνεχίστηκαν από τους Οστρογότθους (Μ. Θεϋδέριχος), ενώ στα τέλη του 6ου αι. (582-591 μ.Χ) παρατηρείται η πρώτη εμφάνιση των Σλάβων, συνασπισμένων με πληθυσμούς Αβάρων. Οι επιδρομείς λεηλάτησαν αρκετές πόλεις στο πέρασμά τους, σκορπώντας τον τρόμο και θέτοντας τέλος στην περίοδο ειρήνης της Ρωμαϊκής Εποχής (pax romana). Αυτός εξάλλου ήταν και ο λόγος που οι ρωμαϊκές πόλεις ήταν χτισμένες σε πεδινές θέσεις και καταλάμβαναν μεγάλη έκταση, σε αντίθεση με τις άριστα οχυρωμένες και πυκνοδομημένες πόλεις-κάστρα του Βυζαντίου. Έτσι, όταν ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός παρατήρησε πως η ήδη κατεστραμμένη γειτονική Διοκλητιανούπολη (κοντά στο Άργος Ορεστικό) βρισκόταν σε επίπεδη τοποθεσία, επέλεξε την γειτονική οχυρή θέση του ισθμού της χερσονήσου της λίμνης. Ο Προκόπιος χαρακτηριστικά αναφέρει: ''πόλις δε ην επί Θεσσαλίας, Διοκλητιανούπολις όνομα, ευδαίμων μεν το παλαιόν γεγενημένη, προϊόντος δε του χρόνου βαρβάρων οι επιπεσόντων καταλυθείσα και οικητόρων έρημος γεγοννία επί μακρότατον λίμνη δε τις αυτή εν γειτόνων τυγχάνει ούσα η Καστοριά ωνόμαστε και νήσος κατά μέσον της λίμνης τοις ύδασι περιβέβληται...Σε αυτήν την τοποθεσία υπήρχαν προφανώς τα ερείπια του αρχαίου Κελέτρου που έιχε δεχτεί τις επιδρομές Γότθων και είχε πιθανώς εγκαταλειφθεί ή είχε περιοριστεί αρκετά ο πληθυσμός του. Την πρώϊμη Βυζαντινή Εποχή ήταν συνήθης πρακτική στον ελλαδικό χώρο, η εγκατάλειψη μιας παλιάς ρωμαϊκής πόλης και η μετεγκατάστασή της σε κάστρο, σε φυσική οχυρή τοποθεσία για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των επιδρομέων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Μικόπλη που μετεγκαταστάθηκε στην Πρέβεζα, η Αρέθουσα και η Ρεντίνα, η Χριστούπολις και η Καβάλα, η πλωτινούπολις και το Διδυμότειχο, η Ηράκλεια Σιντική και το Σιδηρόκαστρο.
Όσον αφορά την ονομασία της πόλης έχουν διατυπωθεί πολλές κατα καιρούς απόψεις. Σύμφωνα με τον Άμαντα η ονομασία Καστοριά, προέρχεται από τη λέξη castrum. Μάλιστα, υποστηρίζει πως η ονομασία Κέλετρο οφείλεται στην λάθος ανάγνωση από τα χειρόγραφα του ρωμαίου ιστορικού Τίτου Λίβιου και ενώ λεγόταν Castrum μετατράπηκε σε Celetrum (Κέλετρον). Την άποψη αυτή υιοθέτησε και ο καστοριανός ερευνητής Π. Τσαμίσης. Το Παρισινό Tακτικό του 8ου αιώνα αναφέρει το όνομα Castra αναφερόμενο στην Καστοριά. Σε μεταγενέστερο ιστορικό κείμενο η πόλη γράφεται ως '' Καϊστορία '' , ενώ οι επίσημοι βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι αναφέρουν την λίμνη και την πόλη, από τον 11ο αιώνα, ως Καστοριά. Ακόμη, υπάρχουν και μεσαιωνικά κείμενα που ονομάζουν την Καστοριά ''Κάστρον''. Σε πολλά έγγραφα του 17ου και 18ου αιώνα και σε σημειώματα και ενθυμίσεις του 18ου αιώνα βλέπουμε το όνομα Κάστρον αντί Καστοριά.
Εκτός της προέλευσης του ονόματος από τη λέξη κάστρο, εμφανίστηκαν και άλλες απόψεις. Παλαιότερα ο γερμανός καθηγητής Gelzer είχε υποστηρίξει ότι το όνομα της Καστοριάς προέρχεται από το βουλγαρικό Kostur, θεωρία που δεν μπορεί να ισχύει εκ των πραγμάτων, γιατί το όνομα Καστοριά μνημονεύεται αρκετά πριν από την εμφάνιση των Σλάβων στην Μακεδονία. Αντίθετη άποψη υποστηρίζει ο γλωσσολόγος Max Vasmer, ότι δηλαδή το όνομα Καστοριά προέρχεται από τον Κάστωρ, τον μυθικό Διόσκουρο, και όχι το Kostur. Τέλος, επικρατεί σε μεγάλο βαθμό η άποψη ότι το όνομα της πόλης προέρχεται από τον κάστορα, το συμπαθές υδρόβιο τρωκτικό. Σήμερα βέβαια δεν ζουν στις όχθες της λίμνης κάστορες, δεν μπορούμε όμως να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να ζούσαν στα παλιά χρόνια, όπως σήμερα ζει ένα άλλο υδρόβιο ζώο, η ενυδρίδα.

http://istorikakastorias.blogspot.com

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

''Σήμερα βέβαια δεν ζουν στις όχθες της λίμνης κάστορες...''

λογικο...εχετε αφανισει ολα τα ειδη της περιοχης για να τα κανετε γουνες...και παινευεστε κιολας...ΝΤΡΟΠΗ ΣΑΣ!

7 Δεκεμβρίου 2010 1:00 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

οπ...να και αλλος οικολογος που δηθεν αγαπαει τα ζωα....
υπάρχει μεγάλη αγνοια, δυστυχώς....

7 Δεκεμβρίου 2010 3:07 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

τη λεσ ρε φιλε .. αφου κρατησαμε κατι ειδη σαν εσενα.. που θα μηλησεισ εσυ για την καστορια

7 Δεκεμβρίου 2010 3:40 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

στο πρωτο ανωνυμο

7 Δεκεμβρίου 2010 3:41 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

geia to prwto sxoleio tha ithela na pw ston-stin pws den kserei kan pws ftiaxnetai mia gouna opote as min milaei giati deixnei pws exei eleipsei paidias.kanenas gounaras den vlaptei tin panida kai genikotera to oikosisistima.mou exete ginei oloi oikologoi.noumera.e noumera.den pate se kana star channel na dwsete kameia sinedefksei stin petroula lew egw...oloi ginate oikologoi ksafnika...tagaria....

7 Δεκεμβρίου 2010 3:47 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

h poly asxetos/th einai h poly blakas o 1:00.mallon kanas blakas oikologos tha einai .exoume gemisei apo aytous twra teleytaia.ma poso hlitheios mporei na einai kaneis gia na nomizei oti kynigame ta zoakia gia na kanoume gounes!!! ksypniste!!!

7 Δεκεμβρίου 2010 4:04 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

τι λες ρε οικολογε της κακιας ωρας...
οι γούνες φτιάχνονται από δέρματα ζώων, τα οποία τα περισσότερα εισάγονται από το εξωτερικό, αλλιώς εκτρέφονται γι αυτον ακριβως τον σκοπο σε φαρμες..
με τη λογικη σου δεν πρεπει καν να τρωμε κρεας μιας και σκοτωνουμε τις αγελαδες, τις κοτες και τα γουρουνια...αλλο να κυνηγας και να εξαφανιζεις ζωα της πανιδας και αλλο να εκτρεφεις καποια ζωα που δεν απειλουνται με εξαφανιση..
το αρθρο λεει για αλλα πραγματα, αλλα εσυ βρηκες τον τροπο να πεταξεις τη βλακεια σου ετσι στο ασχετο...
ανιδεοι δηθεν οικολογοι της σφαλιαρας δεν κοιτατε που η ανεργια στην καστορια ειναι η μεγαλυτερη σε ολη την ελλαδα (25-30%) και δεν κανει τιποτα απολυτως το κρατος γι αυτο...
σε λιγο θα τρωμε ανθρωπους απο την πεινα και σας πειραξε η εκτροφη ζωων για το δερμα τους...
ΖΩΑ ΞΥΠΝΑΤΕ

7 Δεκεμβρίου 2010 7:29 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

και οι καστορες αν υπηρχαν ποτε στη λιμνη δεν εξαφανιστηκαν απο το κυνηγι αλλα απο την αλλαγη του κλιματος...προφανως υπηρχαν και σε αλλα μερη στην ελλαδα αλλα εξαφανιστηκαν λογω της αυξησης της θερμοκρασιας και σημερα τους συναντα κανεις βορειοτερα (ειδες πουθενα καστορα στην ελλαδα?)...αλλου να ψαξεις τις αιτιες οικολογε της μπαρουφας

7 Δεκεμβρίου 2010 7:37 π.μ.

Ανώνυμος είπε...

o prwtos o kai kala oikologos na mas pei prwta pia zwa exafanise aytos sto meros poy menei gia na kanei to spitaki toy h ti bazei sto trapezi toy kathe mera kai trwei to zwo kai meta na sxoliazei , zwoooooooooooooooooo